De producer van menig nummer-één-hit in de Nederlandse hitlijsten mag dan Jack $hirak heten, veel meer Franse invloed dan dat is er in de Nederhop nog niet te vinden. Dat is jammer, want de hiphopcultuur in Frankrijk is één van de meest gevarieerde in Europa. Wie nu nog uitsluitend Charles Aznavour, Serge Gainsbourg en Johnny Hallyday uit de speakers laat schallen op weg naar Val Thorens of de Côte d’Azur is dus ietwat ouderwets. Maar wie horen nu dan wel thuis op onze nieuwe mixtapes en afspeellijsten?
Toen midden jaren 80 de rap de Atlantische oceaan kwam overvliegen, waren breakdance en graffiti er nog onlosmakelijk mee verbonden. De populaire straatcultuur kon de gemiddelde Flaubert- en Mozartliefhebber de stuipen op het lijf jagen. De taligheid van rapmuziek leende zich bijzonder goed voor de mondige en bovendien politiek sterk verdeelde Franse steden. De pioniers uit die tijd zoals IAM uit Marseille en NTM (Nique Ta Mère) uit Parijs hebben tal van jeugdige harten veroverd en zijn uitgegroeid tot absolute grootheden. En niet alleen in de buitenwijken van Parijs en Marseille.
“La vie est belle le destin s’en écarte
Personne ne joue avec les mêmes cartes
Le berceau lève le voile, multiples sont les routes qu’il dévoile
Tant pis on n’est pas nés sous la même étoile”
– IAM, Nés sous la même étoile
In de dertig jaar die volgden, heeft de hiphopscene zich toch dominante popcultuur ontwikkeld. De nieuwe aanwas heeft gezorgd voor meer variatie, meer volume en meer omzet. In 2018 was Franstalige musique urbaine, zoals ze het dan noemen, het belangrijkste genre op streamingdiensten als Spotify en Deezer. In de top 10 meest beluisterde artiesten, uitsluitend rapp(st)ers, is maar één Amerikaan terug te vinden: Drake.
Nederlands hiphoplabel Topnotch heeft dus groot gelijk als ze naar hun Franse collega’s kijken. Frankrijk heeft de Nederlandse hiphop veel meer te bieden dan de clichés die we in de video’s van The Opposites en Kenny B terugzien: een driekoppige Napoleon onder de Eiffeltoren en hooggehakte schoonheden met rode lippenstift. Daarom volgt hier een vrije selectie van een aantal belangrijke Franse namen, onderverdeeld in drie groepen: de dichters, de critici en de trappisten. Zet het geluid aan en pak het woordenboek erbij!
De dichters
McSolaar (1990) debuteert al in 1990 met het swingende bouge de là en beleeft een twintigtal productieve jaren voordat hij, tijdelijk, de handdoek in de ring gooit. Tien jaar later, eind 2017, komt hij met een nieuw album Géopoétique. Hij lijkt bijna te verlegen om weer een plaats in de sterk veranderde hiphoparena te moeten veroveren. Zijn album, met poëtische en inmiddels salonfähige nummers als Mirabelles, worden echter warm onthaald.
In de videoclips van Orelsan zien we geen trillende billen en spiegelende zonnebrillen, maar wel hippe mutsen, vesten en snorren. Zijn zeer talig en ritmisch werk heeft hem een breed publiek opgeleverd. Het nummer dat hij recentelijk heeft uitgebracht samen met Stromae, die we nog kennen van Alors on danse, zal de gemiddelde Nederlander moeten aanspreken: La Pluie.
“Je ne connais que le bruit de la pluie, l’odeur du béton mouillé
Si je suis parti, c’est parce que j’avais peur de rouiller
Trempé, j’aurais jamais pensé
Que le mauvais temps finirait par me manquer”
– Orelsan, La Pluie
Woordkunstenaar Seth Gueko doet ruig aan met zijn getatoeëerde gezicht, maar staat bekend om de vindingrijkheid in zijn teksten. Hij bedient zich van de meest uiteenlopende linguïstische invloeden, van de straattaal die nu wordt gesproken in de buitenwijken, tot het argot uit oude arbeiderswijken van Parijs. Hij verzint aan de lopende band nieuwe woorden die het begrip van de tekst misschien bemoeilijken, maar ons er niet van weerhouden om aan zijn lippen te hangen. De bewerking van zijn Titi Parisien is een samenwerking met twee andere grote sterren, Oxmo Puccino en Nekfeu.
De critici
Zoals het een Fransman betaamt, gaat de rapper Médine uit Le Havre de controverse en confrontatie niet uit de weg. Zijn geëngageerde teksten gaan over politieke onderwerpen als sociale ongelijkheid en het gevaar van radicalisering. Onlangs kwam hij in opspraak toen hij aankondigde in de Bataclan te gaan optreden (de concertzaal in Parijs waar de aanslagen van 13 november 2015 zijn gepleegd). Dat was te gevoelig, een rapper met een baard, moslim bovendien, op een heilig podium. Hij heeft de shows geannuleerd. Nu staat hij niet alleen op de dodenlijst van IS, maar is hij ook de vijand van rechts-conservatief Frankrijk.
“Pour le birthday de ma niña, je commande Marine en piñata
Un peu de selecto dans un bol de Banania
Je n’ai pas rasé ma barbe en mémoire de mes ancêtres
Il paraît qu’les grands peintres ont observé les grands maîtres”
– Médine & Booba, KYLL
Meer en meer vrouwelijke rappers beginnen omhoog te klimmen in de hitlijsten en de grand dame van de Franse rap, die de rest voorging, is Diam’s. Haar La Boulette heeft inmiddels een cultstatus, des te meer sinds zij zich heeft bekeerd tot de Islam en zich heeft teruggetrokken uit het publieke leven.
De trappisten
We sluiten af met de trap die, naar goed Amerikaans voorbeeld, na 2012 zijn intrede doet. Langzamere ritmes en synthesizers kenmerken deze verreweg meest beluisterde stroming, al wordt zij veel bekritiseerd door de oude garde. Te makkelijk en teveel van hetzelfde zeggen zij. Hier vinden we de flappen, de wapens en de korte rokjes terug. Booba en Kaalis weten allang niet meer wat ze met al dat geld aan moeten. Damso kan en wil niet meer moeten kiezen tussen al het vrouwelijk schoon om hem heen en Kekra wil zijn wiet niet voor een tientje verkopen. De AfroTrap van MHD is de grens over gekomen. Hij zou in januari optreden in Amsterdam, maar moest verstek laten gaan omdat hij momenteel vastzit op verdenking van betrokkenheid bij moord.