Met de decembermaand in aantocht maakt Nederland zich op voor Sinterklaas en Kerst. We zwoegen op gedichten en surprises, demonstreren voor of tegen Piet en verheugen ons op de jaarlijkse gourmetschotel. Maar wat voor traditionele feesten kent Italië eigenlijk? Kom en ga mee op reis door Il Bel Paese.
Anders dan Nederland kent Italië een enorme verscheidenheid aan traditionele dorps- en streekfeesten. De wijn- of olijvenoogst is altijd reden voor een feestje, met eten in overvloed. De naamdag van de beschermheilige van elk dorp en iedere stad wordt vaak met een processie gevierd. Maar daarnaast kent Italië nog veel meer bijzondere feesten…
Of de jockey bij de finish van de Palio van Siena nog op het paard zit is niet van belang…
De Palio van Siena is inmiddels een wereldberoemde toeristentrekker. Op 3 juli, de dag van de Heilige Maria van Provenzano, en ter ere van Maria Hemelvaart op 15 augustus wordt deze paardenrace gehouden tussen de zeventien contrada’s (stadswijken) op het beroemde plein in het centrum van Siena. Aanvankelijk werd de race gereden op ezels en ossen, maar in 1650 schakelde men definitief over op het gebruik van paarden. Voordat de race begint, worden de paarden eerst in de kerk van het stadsdeel door de pastoor gezegend. Vervolgens moeten ze zo snel mogelijk drie rondjes om het plein afleggen. Of de jockey bij de finish nog op het paard zit is niet van belang, het gaat om het paard. In de winnende contrada barst vervolgens een enorm volksfeest los, dat wekenlang kan duren.
Minder bekend, maar wel een heel bijzonder feest is het eeuwenoude Festa dei Serpari (het feest van de slangenvangers) in het dorpje Cocullo in de regio Abruzzo, dat op 1 mei gevierd wordt. Tijdens de processie wordt het beeld van San Domenico, beschermheer tegen slangenbeten, door het dorp gedragen. Om zijn nek kronkelen tientallen slangen. Gespannen volgt het publiek de bewegingen van de slangen, want die voorspellen of er een goede oogst in het verschiet ligt of dat er onheil dreigt. Er zijn ook veel mensen die in de processie meelopen met levende slangen kronkelend om hun nek, omdat dit het ongeluk zou afweren. Nog steeds gaan de dorpelingen bij het aanbreken van de lente de velden in om de slangen te vangen wanneer die ontwaken uit hun winterslaap. Na de processie worden de – overigens niet giftige- slangen weer netjes in de vrije natuur teruggezet.
Gespannen volgt het publiek de bewegingen van de slangen, want die voorspellen of er een goede oogst in het verschiet ligt of dat er onheil dreigt.
Het Carnaval van Venetië is wereldwijd bekend, maar ook in Ivrea vlakbij Turijn wordt het carnaval op een merkwaardige wijze gevierd. Tijdens de Battaglia delle Arance (het sinaasappelgevecht) strijden diverse teams tegen de adel. Er wordt 500 ton aan sinaasappels kapotgesmeten. Het hele dorp zit onder de drap. De traditie zou voortborduren op een oud gebruik waarbij de adel bonen aan de bevolking schonk. Het boze volk smeet de bonen meteen weg. Later ging men tijdens carnaval de bonen naar de adel gooien en weer later werden de bonen door sinaasappels vervangen.
En vieren de Italianen Sinterklaas? Dat doen ze inderdaad! In de Noordoost-Italiaanse stad Triëst brengt San Nicolò cadeautjes en lekkernijen aan alle kinderen, en ook in de Italiaanse Alpen van Zuid-Tirol verwent hij de kleintjes in de nacht van 5 op 6 december. Hij wordt vergezeld door de Krampus: mannen die angstaanjagend zijn uitgedost, met horens en duivelsmaskers op en dierenhuiden om. Ze rennen door de straten om stoute kinderen bang te maken en een stuk houtskool te geven. Wist je trouwens dat in de Sint-Nicolaasbasiliek van Bari, naar verluidt, een deel van de relieken van Sint-Nicolaas van Myra begraven liggen? Uit angst voor de oprukkende Islam hebben plaatselijke zeelui de overblijfselen in het jaar 1089 meegebracht vanuit Turkije, waar hij op 6 december 343 overleden zou zijn. Elk jaar in mei wordt in Bari een heilige mis en processie gehouden ter ere van deze heilige, waar duizenden bezoekers vanuit de hele wereld op afkomen. Dit beeld vertoont overigens sterke gelijkenissen met de Sinterklaas zoals wij die kennen, al heeft hij geen mijter en is de gelaatskleur van deze Sint donker. Ook met een kinderfeest heeft het weinig van doen.
Tijdens de Battaglia delle Arance wordt 500 ton aan sinaasappels kapotgesmeten. Het hele dorp zit onder de drap…
In Italië vieren ze tegenwoordig wel kerst met de Kerstman, maar het echte feest waar de kinderen een cadeautje krijgen is La Befana. Dit gebruik is verspreid door heel Italië. Al eeuwenlang brengt de Befana, een oud vrouwtje op een bezemsteel, in de nacht van Driekoningen van 5 op 6 januari cadeautjes en snoepgoed aan de zoete kindertjes van Italië. Wie stout is geweest krijgt steenkolen (van suikergoed) of knoflook in de sok die naast de haard hangt. De kinderen zetten een bordje fruit en een glaasje wijn voor haar neer. Deze traditie zou nog terug te voeren zijn tot de tijd van de Kelten en de Druïden of mogelijk de Sabijnen.
Deze feesten zijn slechts een paar voorbeelden van de talloze traditionele feesten in Italië. In werkelijkheid zijn er honderden van, het ene feest is nog buitenissiger dan het andere!