De (h)echte band van Haarlem met zustersteden Angers en Osnabrück

Je ziet ze nog wel als je in Frankrijk, Engeland of Italië bent: plaatsnaamborden met daaronder ville jumelée avec, twinned with of gemmellata con. Sommige steden hebben maar één zusterstad, andere een paar. De stad Haarlem bijvoorbeeld beschikt, naast het in 2017 verworven Harlem in New York, over een nog veel oudere stedenband. Maar als inwoner van een stad weten we vaak niet meer dan het simpele bestaan van deze banden. Wat houdt een stedenband eigenlijk in, waarom zijn steden deze banden in het verleden aangegaan en wat doet bijvoorbeeld de gemeente Haarlem anno nu?

Inwoners van de stad Haarlem kunnen het hele jaar gebruik maken van sociale en culturele uitwisselingen met Angers of Osnabrück.

Een stedenband is een formele vriendschapsband tussen twee buitenlandse steden. Stedenbanden zijn ontstaan aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Veel Europese landen hadden na deze verschrikkelijke periode sterk de behoefte om verdere conflicten te voorkomen en gingen samenwerkingsverbanden aan om vriendschap te tonen. Vooral Duitsland nam hierin veel initiatieven. Het land had er immers belang bij, om zijn imago op te poetsen. Later, in de jaren zestig zijn er opnieuw veel stedenbanden ontstaan. Dit keer meer vanuit een idealistisch oogpunt. Steden gingen banden aan met steden in ontwikkelingslanden, omdat deze arm waren of omdat ze politiek onderdrukt werden. Aan het einde van de Koude Oorlog kwamen er weer nieuwe vriendschapsbanden bij, maar nu met steden in Oost-Europa. Tegenwoordig is het voornaamste doel van stedenbanden om inhoudelijke kennis met elkaar te delen en elkaars cultuur beter te leren kennen.

Haarlem heeft sinds 1964 een stedenband met Angers in Frankrijk én met Osnabrück in Duitsland. Het initiatief voor deze drieledige stedenband kwam destijds van de stad Angers. Osnabrück was al twee jaar eerder een contact aangegaan met Haarlem. Delegaties van de drie steden komen drie keer per jaar bijeen. Het belangrijkste doel voor bestuurders en raadsleden van de gemeentes is om kennis uit te wisselen, bijvoorbeeld op het gebied van stedelijke ontwikkeling, duurzaamheid, onderwijs, daklozenopvang, gezondheid of stadspromotie. Daarnaast kunnen inwoners van de stad Haarlem het hele jaar gebruik maken van sociale en culturele uitwisselingen met Angers of Osnabrück. Scholen, verenigingen en stichtingen kunnen hiervoor subsidie aanvragen. Er worden jaarlijks concert- en sportuitwisselingen georganiseerd. Zo brengt het Kennemer Jeugd Orkest ieder jaar een concert uit met een ander jeugdorkest uit Angers. Maar ook schilderijententoonstellingen en presentaties van gemeentearchieven behoren tot de mogelijkheden. Bij al deze evenementen staat kennismaken met elkaars cultuur centraal.

Een belangrijk project om nader kennis met elkaars taal en cultuur te maken, is de ‘Boekenreis om de wereld’, een jaarlijkse boekenuitwisseling in de bibliotheek van Haarlem.

Het mooiste moment voor de gemeente Haarlem om delegaties van haar zustersteden te ontvangen, is tijdens de Bloemencorso in april. Ieder jaar wordt in deze periode een werkbezoek gepland met steeds een ander thema. Natuurlijk worden na afloop van de werksessies de prachtige, met voorjaarsbloemen versierde praalwagens bewonderd. Ook wordt er vaak nog in diezelfde week een stadswandeling gemaakt en een bezoek gebracht aan de Keukenhof of het Frans Hals Museum. Een ander belangrijk project om nader kennis met elkaars taal en cultuur te maken, is de ‘Boekenreis om de wereld’, een jaarlijkse boekenuitwisseling in de bibliotheek van Haarlem. De gemeente Angers houdt op haar beurt voor haar zustersteden ieder jaar in september een thematische werkbijeenkomst tijdens het staattheaterfestival Accroche Coeurs. Voor inwoners van de stad organiseert de Association Angers Jumelages het hele jaar door evenementen om de interculturaliteit te bevorderen.

Jammer genoeg stellen stedenbanden voor gemeentes in Nederland steeds minder voor. De status van een zusterstad beperkt zich tot een bescheiden vermelding op of onder het plaatsnaambord van een stad. Veel gemeentes trekken minder of bijna geen geld meer voor uit hun stedenbanden of zeggen deze op. Vaak zijn de contacten simpelweg doodgebloed, omdat gemeentes de vriendschapsband met zustersteden geen prioriteit meer geven of vinden dat de beoogde doelen al bereikt zijn. Daarnaast willen grotere steden zich liever op een andere manier internationaal profileren. De banden zijn dan meer economisch. In de toekomst willen vermoedelijk meer gemeentes van hun stedenbanden af. Maar dit geldt in ieder geval niet voor Haarlem. De stad heeft al decennialang intensieve banden met Angers en Osnabrück en wil dat graag zo houden!