Het woord siësta is – zoals veel eeuwenoude woorden – afgeleid vanuit het Latijn. Het Latijnse woord sexta betekent ‘zesde’. De Romeinen telden vroeger de uren vanaf zonsopkomst; bij het zesde uur was het middag en dus tijd voor rust. De traditie van het middagdutje bestaat al eeuwen, maar de moderne siësta zoals wij hem kennen, vindt zijn oorsprong in Spanje.
Als je wel eens in Spanje bent geweest, kan het je niet ontgaan zijn: Spanjaarden eten laat. Restaurants stromen pas vanaf een uur of negen vol en mensen dineren rustig tot een uur of elf ’s avonds. Dit heeft alles te maken met de andere dagindeling van de Spanjaarden. Vaak werken zij tot een uur of twee in de middag. Wanneer de temperaturen op hun hoogste piek zijn, gooien zij voor even de handdoek in de ring en trekken zich als mollen in hun holletjes terug: zij nemen een uitgebreide pauze van ongeveer drie uurtjes.
Wat vooral belangrijk is tijdens de siësta is rust.
Het is heus niet zo dat er iedere dag tijdens de siësta van twee tot vijf geslapen wordt: de meeste Spanjaarden slapen vaak slechts 15 tot 30 minuten. Dit is de beste tijdsduur voor een dutje: het helpt de focus scherp te houden, verbetert het cognitieve vermogen én vermindert stress. Wat vooral belangrijk is tijdens de siësta is rust. Het is dan ook niet gepast om een Spanjaard te bellen tijdens deze uurtjes. Het is een tijd van ontspanning, even tot jezelf komen, een uitgebreide lunch; vaak zelfs met een glaasje alcohol! Dit hoeft niet altijd alleen te zijn, maar gebeurt ook gezellig met vrienden en familie onderling.
Lang tafelen is de norm…
Om een uur of vijf ’s middags ben je dan weer helemaal uitgerust en kun je met frisse moed het volgende dagdeel tegemoet. Dit duurt meestal tot een uur of acht; daarna gaan de Spanjaarden zich pas rustig aan klaarmaken voor het avondeten. En ook dit doen zij uitgebreid; eten is met rust en aandacht omgeven en is een belangrijk sociaal moment. Lang tafelen is de norm. Door de tijdszone waarin Spanje ligt, blijft de zon ook lekker lang op, waardoor niemand haast heeft om naar huis te gaan. Dit zorgt er tevens voor dat een middagdutje de volgende dag ook echt nodig is!
Het mediterrane klimaat van Spanje is de cruciale reden voor het ontstaan van de siësta. Overdag zijn de temperaturen niet om uit te houden, maar ’s avonds kun je heerlijk tot in de late uurtjes buiten zitten – dan ervaren de Spanjaarden de temperaturen pas als echt aangenaam, en daar maken zij dus optimaal gebruik van.
Helaas gaan veel eeuwenoude tradities verloren door toedoen van de modernisering. Mede door de Europese regelgeving en het massatoerisme zoals in Barcelona en Madrid, is het voor veel bedrijven niet meer mogelijk om de traditie van de siësta voort te zetten. Daarbij zijn alle moderne gebouwen en kantoren tegenwoordig voorzien van airconditioning. Toen dit nog niet het geval was, moest je het wel rustig aan doen gedurende de heetste uren van de dag. Tegenwoordig is dit niet meer nodig.
¡A disfrutar de la siesta!
Toch lijkt de siësta diepgeworteld te zitten. Naast bijna alle kleine Spaanse dorpjes wordt de traditie ook nog steeds in sommige steden gehandhaafd. Neem bijvoorbeeld de prachtige stad Sevilla, een van de warmste steden van Spanje. In Sevilla lopen de temperaturen in de zomermaanden iedere dag op tot 45 graden. Zelfs wanneer je vrij bent, is winkelen of boodschappen doen in deze temperaturen gewoonweg niet te doen. Hier gaan dus nog steeds veel winkels rond het middaguur dicht. Daarbij zijn de rust en ontspanning die bij het etensritueel horen toch ook echt een deel van de Spaanse cultuur. En in ons overvolle bestaan met meer prikkels dan ooit is de siësta een traditie die we juist met z’n allen zouden moeten omarmen. Dus voor nu zeg ik: ¡A disfrutar de la siesta! – geniet van je dutje!