In de afgelopen decembermaand worstelde Nederland weer massaal met het schrijven van Sinterklaasgedichten. Wat voor de één een leuke uitdaging vormt, is voor de ander pure ellende. Maar voor de Oost-Londenaars is rijmen een manier van leven, en een onderdeel van hun alledaagse taalgebruik.
Voordat we op dit unieke taalfenomeen ingaan, hier een korte uitleg van wat een Cockney eigenlijk is. De term verwijst naar iemand uit de arbeidsklasse die is opgegroeid in de kern van Oost-Londen, om heel precies te zijn: binnen gehoorafstand van de klokken van de St. Mary-le-Bow kerk in Cheapside. Cockneys staan bekend om hun zeer herkenbare accent en dialect. Een opvallend en fascinerend aspect van dat dialect is de Cockney rhyming slang.
Als je er niet mee bent opgegroeid is Cockney rhyming slang nogal verwarrend, en vaak ronduit onbegrijpelijk. Het kan volkomen willekeurig lijken, maar voor native speakers zit er logica in. De beste manier om het concept uit te leggen is dan ook door middel van voorbeelden. Neem de uitspraak ‘I’m going up the stairs’. Dat wordt in Cockney rhyming slang ‘I’m going up the apples’. Waarom in vredesnaam? Appels hebben niks met een trap te maken, en het rijmt ook niet. Maar: stairs rijmt wel met apples and pears. Dan blijft apples over, dus: ‘I’m going up the apples’.
Snap je het al? zo niet, dan volgt hier voorbeeld nummer twee. Een telefoon is in rhyming slang een dog– want telephone rijmt op dog and bone. Dus als je een Cockney hoort zeggen: ‘your dog is barking’, dan kan dat letterlijk opgevat worden, maar het kan ook betekenen dat je telefoon afgaat. Overigens valt het rijmwoord niet in alle gevallen weg. Zo wordt een cup of tea een Rosie Lee – kijk, dat maakt het meteen al een stuk simpeler.
Het is lastig om vast te stellen hoeveel mensen in de 21e eeuw nog deze manier van spreken gebruiken, en hoe vaak. Feit is dat sommige vaste uitdrukkingen, zoals het eerdergenoemde apples and pears, om naar een trap te verwijzen, nog regelmatig worden gebruikt in Oost-Londen en omstreken. Tegenwoordig ziet men het vaak vooral als een leuke en creatieve manier van communiceren, en een komische manier om buitenstaanders bewust in verwarring te brengen. Voor de jongere generatie Cockneys is het een manier om de tradities van hun ouders en grootouders in ere te houden. En terwijl sommige verouderde uitdrukkingen vanzelf uitsterven, komen er ook nieuwe bij, waarvan sommige een opvallend modern tintje hebben. Denk bijvoorbeeld aan de term Britneys, die gebruikt wordt voor biertjes (want beers rijmt met… je ziet het al aankomen… Spears).
Zou een dergelijke rhyming slang in het Nederlands ook werken? In principe is het concept op iedere taal toe te passen. Om maar een voorbeeld te bedenken: we kunnen een banaan een Bassie noemen, want banaan rijmt op Bassie en Adriaan. Maar zonder het gevoel voor traditie en samenhorigheid dat de gebruikers van Cockney rhyming slang verbindt, zal het waarschijnlijk niet aanslaan.
Wil je meer lezen, of horen over dit onderwerp? In de Britse misdaadfilm Lock, Stock and Two Smoking Barrells uit 1998 zit een scene (ook te vinden op YouTube) waarin een personage een monoloog houdt in Cockney rhyming slang. In 2019 publiceerde Geoff Tibballs The Cockney Rhyming Slang Dictionary. En online zijn talloze Guides to… te vinden. Dus als je de kunst van het rijmen echt onder de knie wil krijgen, schenk dan a cup of Rosy Lee voor jezelf in en verdiep je verder in dit fascinerende taalfenomeen. De kwaliteit van je Sinterklaasgedichten zal in no time omhoogschieten.