Oeps, een Banksy op je huis, en nu? Winnend lot of kat in de zak?

In Bristol is eind 2020 een huis van de markt gehaald nadat er van de ene op de andere dag een kunstwerk van Banksy op verscheen. De kunstenaar heeft zelf via Instagram bevestigd dat het werk van hem afkomstig is. Het kunstwerk, dat de titel Aachoo draagt, laat een oudere dame zien die hard moet niezen en daarbij haar kunstgebit verliest. De titel is uiteraard de Engelse variant op het onomatopee ‘hatsjoe’, het geluid dat we maken wanneer we hard moeten niezen. Een leuk detail is dat het kunstwerk op een huis is geplaatst dat ligt aan de steilste straat van Bristol met een hellingshoek van meer dan 20 graden. Bij de bekendmaking op Instagram heeft Banksy een gekantelde foto geplaatst. Hierdoor lijkt het alsof de weg vlak loopt en het dametje in kwestie de hele rij woningen ondersteboven niest, inclusief een grijze container en een meneer die worstelt met zijn paraplu door de plotselinge windvlaag.

Of de kunstenaar wist dat het huis te koop stond blijft natuurlijk de vraag. Feit is dat de huiseigenaar zich genoodzaakt zag de verkoop op te schorten door deze ontwikkelingen. Het betekent natuurlijk nogal wat, een kunstwerk van een nog levende kunstenaar op je huis. Hoewel de ware identiteit van Banksy nog steeds niet bekend is, worden zijn werken inmiddels voor miljoenen op veilingen verkocht. Het is dus zeker niet ondenkbaar dat een woning met een originele Banksy op de gevel flink in waarde zal stijgen. Voor de eigenaar van het pand in Bristol is dat in ieder geval aanleiding geweest om de verkoop van de woning tijdelijk stil te leggen.

De uitkomst van dit verhaal is dat de eigenaar ervoor heeft gekozen om het kunstwerk, met zijgevel en al, van de woning los te maken en ter veiling aan te bieden. Het is niet bekend of dit een beslissing is geweest van de nieuwe of de oude eigenaar. Ook is niet bekend voor welk bedrag het pand uiteindelijk is verkocht. De zoon van de eigenaar heeft wel via de Britse pers laten weten dat de impact op zijn moeder erg groot is geweest. Niet alleen door de verkoop van de woning maar ook door de enorme aandacht die er werd gegenereerd vanwege verhalen in de roddelpers. En vergeet ook niet de overlast door mensen die komen kijken naar het kunstwerk. Daarnaast heeft de eigenaar in eerste instantie veel kosten moeten maken om het kunstwerk te voorzien van een plexiglazen bescherming en cameratoezicht.

Het zou zomaar kunnen dat de intentie van de kunstenaar een beetje is ondergesneeuwd door alle aandacht voor het huis en de waarde ervan. Banksy staat erom bekend kunst met een maatschappelijk relevante boodschap te maken, deze keer misschien een boodschap die verwijst naar de coronapandemie? Door het kunstwerk van de woning te verwijderen blijft het bewaard, en kunnen we langer blijven speculeren over de intentie van de kunstenaar, hoewel de context ervan natuurlijk verloren is gegaan. Banksy zelf moet hebben geweten dat zijn kunstwerk risico liep. Zeker omdat lang niet al zijn bekende werken het hebben overleefd. De eigenaar van het pand had net zo goed de verfroller kunnen pakken om de verkoop van zijn woning niet in gevaar te brengen.

Omdat het kunstwerk Aachoo door de eigenaars zelf in bescherming werd genomen, lijkt het duidelijk dat er in ieder geval is besloten om het niet verloren te laten gaan. Dit is dus een heel bewuste keuze geweest van de betrokken partijen. De beslissing over de verkoop, wat de koper uiteindelijk heeft betaald voor de woning met of zonder kunstwerk en de keuze om het kunstwerk ter veiling aan te bieden, suggereren dat de betrokken partijen wel geld hebben verdiend aan de situatie. Hebben ze het werk alleen voor financieel gewin bewaard? Wie zou dat ook eigenlijk niet doen?

De beweegredenen van mensen in dit soort uitzonderlijke situaties laten zich natuurlijk alleen maar raden. Misschien kwam het kunstwerk wel als een geschenk uit de hemel voor koper én verkoper. In de media is vooral door hun woordvoerder naar buiten gebracht dat het meer ellende heeft opgeleverd dan voordeel. De verkoop van de woning is echter best kort na de ontdekking van het werk alsnog doorgegaan. We zullen natuurlijk nooit weten wat er bij de verkoop is afgesproken over Banksy’s Aachoo en over de eventuele verdeling van de opbrengsten. Zeker is alleen dat het kunstwerk geveild gaat worden. Maar goed ook, want misschien zouden alleen idealisten het kunstwerk zo belangrijk hebben gevonden dat zij het in originele staat op de woning hadden laten staan.