Iedereen kent natuurlijk het traditionele Nieuwjaarsconcert van het Wiener Philharmoniker dat ook in Nederland wordt uitgezonden. Maar welke tradities zijn er in Oostenrijk nog meer met oud en nieuw? En waarom heet oudjaarsdag daar eigenlijk Silvester?
Paus Silvester I was een belangrijke paus in de Rooms-Katholieke Kerk. Hij genas keizer Constantijn op wonderbaarlijke wijze van lepra en werd daarom heilig verklaard. Paus Silvester I stierf in het jaar 335 op 31 december. Daarom is bij de katholieken 31 december de feestdag van St. Silvester en wordt oudjaarsdag in onder andere Oostenrijk Silvester genoemd.
Wie op Silvester de Oostenrijkse televisie inschakelt, ontkomt niet aan de traditionele tv-programma’s die dan worden uitgezonden: de beroemde zwart/wit sketch Dinner-for-one en de Silvester-episode uit de serie Ein echter Wiener geht nicht unter.
Of je er nu van houdt of niet, de filmpjes roepen ongetwijfeld een nostalgisch gevoel op en zijn in Oostenrijk onlosmakelijk met oudjaarsdag verbonden.
Op Silvester wensen de Oostenrijkers elkaar ‘einen guten Rutsch ins neue Jahr’ toe, oftewel een fijne, soepele jaarwisseling. Zodra het twaalf uur ’s nachts is, begint de Pummerin te luiden. Deze grootste en zwaarste klok in Oostenrijk hangt in de Stephansdom in Wenen en luidt alleen bij speciale gelegenheden, zoals de jaarwisseling. Direct daarna klinken de prachtige vertrouwde klanken van de Donauwalzer (An der schönen blauen Donau) op radio en tv en gaan mensen al walsend en dansend het nieuwe jaar in. Zij wensen elkaar een ‘prosit Neujahr’ en ondertussen wordt vuurwerk afgestoken. Vooral siervuurwerk, dat geeft namelijk een prachtig effect op de bergen.
Als de Oostenrijkse bevolking elkaar een gelukkig nieuwjaar toewenst, geven zij elkaar daarbij een klein symbolisch cadeautje, een zogenaamde Glücksbringer. Dit kan bijvoorbeeld een varkentje van marsepein of plastic zijn als symbool van rijkdom en vruchtbaarheid, een klavertje vier of een schoorsteenvegertje als symbolen van geluk.
Op Silvester wensen de Oostenrijkers elkaar ‘einen guten Rutsch ins neue Jahr’ toe
Een andere traditie die bij nieuwjaarsdag hoort, is het Bleigießen (loodgieten). Vroeger deed men dit met echt lood, maar tegenwoordig smelt men wax of tin dat vervolgens in koud water wordt gegoten. Hierdoor stolt het en ontstaat er een figuurtje. De vorm die dat figuurtje heeft, voorspelt iets voor het nieuwe jaar.
Natuurlijk wordt er tijdens de viering van oud en nieuw ook gezellig samen gegeten en gedronken, thuis of bij de kraampjes langs de straat. Men drinkt Sekt of Punch (Glühwein) en uiteraard worden er typisch Oostenrijkse gerechten gemaakt zoals Sacherwürstel, een heerlijk lang dun worstje dat zonder bestek moet worden gegeten, of Kaiserschmarrn, een pannenkoek op z’n Oostenrijks. Door het eten van Linsen, een linzensalade, hopen de Oostenrijkers op financiële voorspoed in het nieuwe jaar.
Tenslotte mag het traditionele Neujahrskonzert van de Wiener Philharmoniker in het concertgebouw in Wenen natuurlijk niet ontbreken op nieuwjaarsdag. Dit concert wordt in negentig landen op radio en tv uitgezonden en trekt meer dan 50 miljoen kijkers. Ook in Nederland genieten veel mensen van de prachtige licht klassieke muziek die op het programma staat. En daarmee is deze mooie Oostenrijkse traditie eigenlijk ook een Nederlandse geworden. Maar wie het nieuwjaarsconcert niet vanuit zijn stoel in Nederland wil beluisteren, en liever samen met de Oostenrijkers oud en nieuw in Oostenrijk wil vieren, kan rekenen op prachtige tradities, mooie gebruiken en heerlijke gerechten in winterse sferen.
Guten Rutsch ins neue Jahr!