Yerba mate, of in de volksmond mate,komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Het inheemse Guaraní-volk maakte al eeuwen thee van de takjes en bladeren van de Ilex paraguarensis, een Zuid-Amerikaanse boom uit de hulstfamilie. Voor hen was dat een heilige drank. Ze gebruikten de blaadjes zelfs als betaalmiddel! De Guaraní bewoonden een gebied dat overlapt met het huidige Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay. Dat zijn nog steeds de landen waar veel yerba mate gedronken wordt. Vooral Argentijnen en Uruguayanen zijn fervente mate-drinkers. In die landen is het drinken van yerba mate ook een echt sociaal ritueel, waarbij het niet ongewoon is om jouw kopje mate te delen met je vrienden.
Yerba mate wordt traditioneel gedronken uit een kleine ronde kalebas, die voor ongeveer tweederde gevuld is met losse blaadjes en voor de rest wordt aangevuld met heet water. Je drinkt het door een rietje met een filter, de bombilla. Je kunt de hele dag doen met dezelfde hoeveelheid yerba mate door er telkens opnieuw heet water bij te gieten. Het is in Argentinië heel normaal om met je kalebasje en een thermosfles over straat te lopen.
Bitter is het nieuwe lekker
Inmiddels groeit de populariteit van yerba mate ook buiten Zuid-Amerika en heeft het zijn weg naar Nederland gevonden. Vooralsnog is het hier alleen via internet of in gespecialiseerde theewinkels te krijgen. Bij het knusse winkeltje De Droom van Utrecht in de Utrechtse Schoutenstraat verkopen ze al 15 jaar yerba mate. Ze hebben inmiddels een hele wand gevuld met mate van verschillende merken in allerlei kleurige verpakkingen. Ook bieden ze een keur aan kalebassen en bombillas aan: van traditioneel handgemaakte exemplaren tot moderne dishwasherproof siliconenvarianten. Hier zien ze een langzame maar gestage stijging van de verkoop. ‘Vroeger kwamen hier vooral Zuid-Amerikanen die het nergens anders konden krijgen’, aldus de verkoper achter de balie, ‘maar de laatste tijd zien we ook veel studenten. Het zingt zich rond, mensen willen wat nieuws proberen. Máxima schijnt het ook te drinken, dat draagt natuurlijk ook bij aan de populariteit.’
Het smaakt naar tabak, maar dan gezet als thee
Niet alleen Máxima, maar ook andere beroemde Argentijnen en Uruguayanen helpen om het drankje bekendheid te geven. Lionel Messi, Luis Suárez en zelfs de paus worden regelmatig gespot terwijl ze aan een kopje mate lurken. Misschien heeft dat ook te maken met de gezondheidseffecten die aan yerba mate worden toegeschreven. Het schijnt de spijsvertering te stimuleren en vol antioxidanten en voedingsstoffen te zitten. Je wordt er ook behoorlijk wakker van, want het cafeïnegehalte is bijna net zo hoog als dat van koffie. Het voordeel is dat yerba mate de cafeïne gelijkmatig afgeeft zodat je minder last hebt van pieken en dalen in je energieniveau, zoals bij koffie. Niet voor niets beweren de liefhebbers dat yerba mate de kracht heeft van koffie, de gezondheidseffecten van thee en de lekkere smaak van chocolade.
Met dat laatste zal niet iedereen het eens zijn. Yerba mate heeft een rokerige, bittere smaak die nog het meeste wegheeft van tabak, maar dan gezet als thee. Niet echt everybody’s cup of tea dus. Volgens de verkoper bij De droom van Utrecht moet je het leren drinken: ‘Je eerste kopje koffie vond je ook niet lekker. Maar net als bij koffie geldt: als je eenmaal over de drempel heen bent, kan het behoorlijk verslavend worden.’
Volgens de liefhebbers heeft het de kracht van koffie, de gezondheidseffecten van thee en de lekkere smaak van chocolade
Dat past in een trend. De fijnproever wil geen gewone koffie, thee of bier meer maar zelfgemalen espresso, handgeklopte Japanse matcha of een pittige IPA van een klein brouwerijtje. Bitter is het nieuwe lekker! Althans, voor sommigen. Yerba mate heeft alles in zich om het nieuwste hippe drankje te worden. Gezond, verslavend en een beetje apart. Dus misschien dat je het nog niet meteen tegenkomt bij je favoriete koffietentje om de hoek, maar het duurt niet lang meer of de eerste hipster met een kalebasje en een bombilla verschijnt ook in Nederland in het straatbeeld. En voor wie dat allemaal nog een brug te ver is: je kunt het ook gewoon zetten als thee. In een zakje.