Het Noord-Hollandse Alkmaar, met haar prachtige grachten en historisch centrum, ademt geschiedenis. Een lange en rijke geschiedenis die je kunt beleven als je een stadwandeling maakt, maar ook tijdens de viering van Alkmaar Ontzet op 8 oktober, tijdens het historische evenement Kaeskoppenstad of op de Alkmaarse kaasmarkt.
Alkmaar is ontstaan op een strandwal en is van origine een agrarische nederzetting. Nadat Alkmaar in 1254 stadsrechten krijgt van Graaf Willem II van Holland, gaat het de Alkmaarse bevolking voor de wind. Vooral de handel in bier en kaas is belangrijk voor de stad. In 1365 verhandelt men voor het eerst kaas op het Waagplein in het centrum. Deze kaasmarkt groeit gestaag; aanvankelijk bezit de stad één kaasweegschaal, maar in 1612 zijn dat er al vier. Tegenwoordig presenteert Alkmaar zich nog steeds als kaasstad mét een kaasmarkt. De Alkmaarse kaasmarkten worden van april tot en met september wekelijks gehouden. Tijdens zo’n markt is het kaasdragersgilde, dat is opgericht op 17 juni 1593, nog altijd actief. Het is een mooi schouwspel om die kaasdragers aan het werk te zien tussen de vele kazen die iedere vrijdag op het Waagplein worden neergelegd.
Alkmaar is niet alleen gevormd door haar rijke handelsverleden, maar ook door haar rol tijdens de Tachtigjarige Oorlog. ‘Van Alkmaar de Victorie’, zo luidt de bekende uitdrukking. Deze verwijst naar het Ontzet van Alkmaar op 8 oktober 1573: de overwinning op de Spanjaarden die het tijdens de Tachtigjarige Oorlog in hun hoofd hadden gehaald om ook Alkmaar te belegeren, vanwege haar strategische ligging. Dit Beleg van Alkmaar begon op 21 augustus 1573 met een omsingeling van de stad en zou zo’n zeven lange weken duren. De Alkmaarders wisten de Spaanse troepen op afstand te houden met kokend teer en brandende takkenbossen. Toen uiteindelijk de sluizen rondom Alkmaar werden opengezet en de dijken werden doorgestoken, moest het Spaanse leger, dat vaststond in de modder, het beleg opgeven. De Spanjaarden dropen af.
Nog elk jaar wordt op en rond 8 oktober de Alkmaarse overwinning op de Spanjaarden uitbundig gevierd tijdens ‘Alkmaar Ontzet’
Met haar overwinning is Alkmaar de eerste Nederlandse stad die het machtige Spaanse leger weet te weerstaan. Het is het begin van een aantal belangrijke historische gebeurtenissen, die uiteindelijk leiden tot het ontstaan van de onafhankelijke Republiek der Verenigde Nederlanden en de bloeiperiode van de Gouden Eeuw. Een keerpunt in de geschiedenis dus. Nog elk jaar wordt op en rond 8 oktober de Alkmaarse overwinning op de Spanjaarden uitbundig gevierd tijdens ‘Alkmaar Ontzet’, een echt volksfeest met veel gezelligheid en activiteiten. Tijdens dit feest wordt het Alkmaars Stedelied uit volle borst meegezongen door de Alkmaarders.
Om het Alkmaar van vlak na het ontzet te laten herleven, wordt in juni jaarlijks het historische evenement Kaeskoppenstad georganiseerd. Het oudste deel van het stadscentrum wordt dan omgetoverd tot het Alkmaar van 1573. D’Oude Stad biedt een prachtig decor met haar talrijke monumentale panden met prachtige versierde gevels, die zijn overgebleven uit de tijd dat Alkmaar een rijke handelsplaats was. Tijdens het evenement, dat twee dagen duurt, waan je je als bezoeker tussen de bewoners van toen en ervaar je het leven in de zestiende eeuw.