Attribution header image
De Zuid-Afrikaanse Springboks hebben in Parijs het WK rugby 2023 gewonnen. Rugby is in Zuid-Afrika meer dan een sport en onmisbaar voor die ene inclusieve regenboogidentiteit, gebaseerd op gelijkwaardigheid en het accepteren van verschillen. Sia Kolisi, de eerste zwarte aanvoerder van de Springboks, zoals het Zuid-Afrikaanse rugbyteam heet, weet dat alles mogelijk is als mensen samenwerken. Hij is opgegroeid in een sloppenwijk en met honger en geweld. Vier jaar geleden won hij in Japan als aanvoerder de wereldtitel en nu leidt hij zijn team weer naar de overwinning in Frankrijk, na een zwaarbevochten zege op de All Blacks van het eveneens rugby-gekke Nieuw-Zeeland.
Kolisi is captain geworden omdat hij ervan overtuigd is dat rugby de potentie heeft om de regenboognatie te redden. Het volkslied, dat uit 5 talen bestaat, zingt hij uit volle borst en het hardst van alle spelers mee. Mensen in Zuid-Afrika die het winnen van de wereldbeker vieren komen samen op straat en spreken Tswana, Xhosa, Zoeloe, Zuid-Sotho, Afrikaans en Engels, zijn zwart en wit, jong en oud, arm en rijk.
Rugby is a game for barbarians played by gentlemen. Football is a game for gentlemen played by barbarians (Oscar Wilde)
In 1995, een jaar na het afschaffen van de apartheid en de verkiezing van Nelson Mandela tot president, werd de Rugby World Cup georganiseerd in Zuid-Afrika en mocht het land voor het eerst deelnemen. Zuid-Afrika won de zinderende finale en Mandela was de grote verzoener die het groen-gouden Springboksshirt droeg. Hij won het groen-gouden embleem terug dat daarvoor verdeeldheid had gezaaid. Vanaf ’95 werd rugby ook meer van de zwarte bevolking. Zuid-Afrikanen voelden zich in ’95 voor het eerst verenigd en wilden samen de rugbywereldbeker winnen. Ze deelden het idee: Als we elkaar respecteren, dan zijn we tot zoveel meer in staat.
Rassie Erasmus, sinds 2018 de coach van de Springboks, is ervan overtuigd dat sport, samenleving en politiek verweven zijn. Rugby geneest volgens hem de wonden van de apartheid. Tijdens zijn motivatiespeech voor de finale tegen Engeland in 2019 benadrukte hij dat de Springboks spelen om het land te redden, terwijl de rijke Engelsen dat alleen doen om de sport vooruit te helpen.
It’s about more than just rugby. It’s about making a nation. It’s about hope. It’s about building a future for everyone in our country (Francois Pienaar, captain Springboks 1995).
De prille democratie van Zuid-Afrika is gestoeld op het verhaal van de regenboognatie. Het doel is een samenleving waarin alle Zuid-Afrikanen, zowel zwart als wit, zich trots voelen, geen angst hebben en ‘weten dat ze het onvervreemdbare recht van menselijke waardigheid bezitten’ (Mandela). Dat betekent het overwinnen van de binaire tegenstellingen – zwart/ wit, arm/ rijk, onderdrukt/ onderdrukker, inferieur/ superieur.
Die eenheid is nodig, want Zuid-Afrika kent veel misdaad, heeft momenteel de hoogste werkloosheid wereldwijd (42 %) en kampt met veel andere economische problemen, zoals grote armoede en frequente stroomuitval. Rugby draagt een steentje bij aan het verhaal van eenheid en geeft Zuid-Afrikanen hoop. De Zuid-Afrikaanse Springboks verenigen het land met het verhaal van gelijkwaardigheid en de vijf rugbywaarden: passie, discipline, integriteit, respect en solidariteit. Rugby Nederland timmert ook goed aan de weg en heeft zicht op WK-deelname.