De Verenigde Staten van Amerika zijn niet ontstaan op 4 juli 1776, toen de zogenaamde Founding Fathers de onafhankelijkheid uitriepen van dertien voormalige Britse koloniën, maar ruim 150 jaar eerder toen op 19 augustus 1619 het eerste slavenschip, de White Lion, aanmeerde in Point Comfort in Virginia met twintig tot dertig tot slaaf gemaakte Afrikanen aan boord. Dat is in ieder geval de uitkomst van het journalistieke 1619-project, dat in 2019 in The New York Times het licht zag, 400 jaar na het begin van de slavernij. Na die dag in 1619 volgden 250 jaren van slavernij. De Verenigde Staten zijn erop gebouwd. Het 1619-project onderzoekt welke invloed slavernij nog steeds heeft op de huidige Amerikaanse maatschappij.
In het kader van het 1619-project komen allerlei boeken, een podcast en een documentaire uit. Enerzijds er is natuurlijk veel kritiek op het project vanuit de rechts-conservatieve hoek die gebaat is bij de handhaving van de status quo. Het project is ondertussen zelfs verboden in Florida en zo’n tien andere staten proberen het ook uit de schappen en klaslokalen te halen. Anderzijds voelen velen zich juist gezien, gehoord en gewaardeerd door het project en de uitkomst ervan: onze Verenigde Staten zijn ontstaan in 1619 en zwarte mensen, POC (People of Colour), hebben altijd een belangrijke rol in het land gespeeld.
Ontstaansmythe VS
De 1776-ontstaansmythe van de VS vertelt een heroïsch verhaal van onverschrokken, vrijheidslievende mensen die in opstand kwamen tegen de Britse onderdrukker en een land oprichtten waarin gelijkheid en onafhankelijkheid centraal stonden. Helaas golden die gelijkheid en onafhankelijk duidelijk niet voor de tot slaaf gemaakte mensen (noch voor vrouwen en de oorspronkelijke bevolking). In dit narratief gaat het dan ook uitsluitend over witte mensen, terwijl de zwarte mensen toch juist een essentiëel onderdeel van deze onstaansgeschiedenis zijn. Het jaar 1619, dat de aanvang van de slavernij in Noord-Amerika markeert, kan dan ook beter worden beschouwd als het begin van de VS , omdat uit de slavernij en uit het bijbehorende anti-zwarte racisme bijna alles is voortgekomen wat de VS zo uitzonderlijk maakt.
Ras
Zwarte tot slaafgemaakte mensen waren eigendom van witten en bezaten geen rechten, terwijl iedereen recht heeft op leven, vrijheid en onschendbaarheid. Dat is althans sinds 1948 vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die ook geratificeerd is door de VS.
In het begin van het koloniale Amerika komt de meerderheid van de gedwongen tewerkgestelden uit Europa. Dat zijn bijvoorbeeld veroordeelden, rondzwervende kinderen, maar ook contractarbeiders. Eerst wordt er door de rijke kolonisten geen onderscheid gemaakt tussen mensen die voor hen moesten werken, of die nu uit Europa of Afrika komen, of de oorspronkelijke bevolking van het continent betreft. Maar toen de slavenhandel begon te floreren konden alleen de Afrikanen werkelijk eigendom worden van een slavenhouder.
Halverwege de zeventiende eeuw werden er wetten aangenomen die het verschil tussen witte en zwarte mensen bekrachtigden. Zogenaamde rassenmenging was duidelijk niet de bedoeling, om het zodoende overzichtelijk te houden voor de machthebbers. Slaven werden als dieren gefokt. Zwarte vrouwen bezaten volgens de wet geen lichamelijke integriteit, waardoor verkrachting van zwarte vrouwen en kinderen wettelijk gezien niet eens mogelijk was.
Slavery gave America a fear of black people and a taste for violent punishment. Both still define our criminal-justice system (Bryan Stevenson)
In 1790 waren er bijna 700.000 tot slaaf gemaakte mensen in de VS en in 1808 volgde het verbod om nieuwe slaven uit Afrika te halen. Ondanks het verbod waren er een halve eeuw later bijna 4.000.000 tot slaaf gemaakten. Verkrachting van zwarte vrouwen door witte mannen speelde hierin een grote rol; een kwart van de genen van zwarte Afrikanen is via de vaderlijke lijn te herleiden tot Europa.
Die barbaarsheid werd gerechtvaardigd door een cultuur waarin zwarte vrouwen en meisjes ervan beschuldigd werden wulpse, zedeloze jezebels te zijn. Dit destructieve denken heeft zijn weg gevonden naar wetten, beleid en mythen die zich uitstrekken tot het heden.
Kapitalisme
De rijkdom in de VS is gebouwd op slavernij, terwijl zwarte mensen daar over het algemeen nu nog steeds niet van profiteren. Amerika is een van de landen met de grootste ongelijkheid, waarin de rijkste 10 procent van de mensen 75 procent van de rijkdom bezit, en dat zijn bijna altijd witte fortuinen. De rijkste 1 procent bezit meer dan een derde van alles in het land. Deze ongelijkheid wordt in stand gehouden door politieke, wettelijke, culturele en economische structuren die te herleiden zijn tot de slavernij, terwijl de welvaartskloof tussen zwart en wit met elk jaar vergroot.
Angst
Kapitalisme is gebaseerd op privébezit dat op zijn beurt beschermd wordt door de wet. Maar als privébezit ook inhoudt dat je mensen als eigendom kunt bezitten, dan zijn er strenge maatregelen nodig om dat eigendom te beschermen, omdat het anders zomaar in opstand zou kunnen komen of weglopen.
Het toezicht op zwarte mensen en de zware bestraffingen begonnen met de introductie van slavernij. De eerste dertien koloniën die in 1776 hun onafhankelijkheid uitriepen werden gevestigd tussen 1607 (Virginia) en 1733 (Georgia). Van begin af aan waren witte mensen bang dat de mensen die zij sloegen, verkrachtten en gedwongen tewerkstelden in verzet zouden komen als ze de kans kregen en wraak zouden nemen op hun witte onderdrukkers.
Het idee dat zwarte mensen van nature onbetrouwbaar en misdadig zijn en dat er witte mensen nodig zijn om ze te controleren en te bewaken, heeft sindsdien de verhoudingen tussen zwart en wit bepaald. Dat idee leeft nu nog steeds voort.
Muziek
Afrikaans-Amerikanen vormen nu dertien procent van de Amerikaanse bevolking (zestig procent is wit) maar zijn altijd de belangrijkste vernieuwers van de muziek in de VS geweest. De muziek is verankerd in de slavernij. Jazz, blues, rock ‘n’ roll, soul, funk en hiphop zijn alle door zwarte mensen ontwikkeld en gaan over hoop, ontwikkeling en de toekomst en spreken bijna iedereen in het land en de wereld aan.
Het 1619-project brengt hoop en optimisme, ook al moeten we de verschrikkelijke, pijnlijke waarheid onder ogen zien. Ook voor het verwerken van het Nederlandse koloniale verleden kunnen we hier veel van leren.