Taal is een ontzettend belangrijk communicatiemiddel, want wat zouden we doen als we niet met elkaar konden spreken? Toch is gesproken taal lang niet de enige manier om verbinding met anderen tot stand te brengen en een bepaalde boodschap over te brengen. Hiphop is een muzikale taal, die de wereld op verschillende manieren sterk beïnvloed heeft en dat vandaag de dag nog steeds doet. Hoe is het mogelijk dat hiphop zo’n belangrijk communicatiemiddel is geworden voor stemmen die niet gehoord werden?
Jaren 70
Hiphop is in de jaren 70 ontstaan in arme wijk The Bronx, New York. Veel zwarte Amerikanen hadden een bijzonder slechte sociaal-economische positie, onder andere door de toenemende automatisering en scherpe bezuinigingen op sociale voorzieningen. Daarnaast was de burgerrechtenbeweging na de dood van Martin Luther King neergeslagen. Het zag er niet naar uit dat de toekomst betere tijden zou brengen; zeker voor zwarte en latino jongeren zag die er vrij uitzichtloos uit.
Totdat op een dag DJ Kool Herc alles veranderde. Hij vond een manier om jongeren samen te brengen, in plaats van ze uit elkaar te drijven. Op straat tapte hij illegaal stroom af, zette zijn dikke soundsystem daar neer en hield zo (disco)feestjes op straat, waar hij zijn ‘experimentele’ muziek – bestaande latin- en funknummers die gestript waren tot er alleen een beat over was – ten gehore bracht. DJ Kool Herc bracht met zijn muziek vier verschillende groepen bij elkaar: rap, graffiti, dj’en en breakdance. Hiphop breidde zich snel uit en werd zo activiteit en creativiteit in de zwarte gemeenschap, waarin al het andere was afgebroken.
Jaren 80
Onder het presidentschap van Ronald Reagan werd in de jaren 80 het stelsel van sociale voorzieningen voor de zwarte gemeenschap nog verder afgebroken. De kloof tussen arm en rijk werd steeds groter, want Reagan dacht dat als de overheid meer gelijkheid onder de bevolking zou nastreven, mensen de stimulans zouden verliezen om hard te werken. Hierdoor stonden sociaal-economisch zwakkere mensen er dus alleen voor en leek voor veel jongeren in de getto’s de drugshandel een lucratieve uitweg. Drugshandel was natuurlijk illegaal, maar werd gezien als een nieuwe vorm van verzet.
Reagan reageerde hierop met zijn war on drugs. Maar de oorlog tegen drugs pakte voor de zwarte gemeenschap veel slechter uit dan de drugs zelf. Zo werden er veel zwaardere straffen uitgedeeld op het bezit van crack, een rookbare vorm van cocaïne die veelal door zwarte mensen werd gebruikt, dan op het bezit van snuifbare cocaïne, die met name gebruikt werd door witte mensen. Hierdoor nam de ongelijkheid tussen wit en zwart alleen maar toe. Door middel van hiphop konden zwarte mensen zich hierover uiten en ertegen protesteren. Met The Message van Grandmaster Flash kwam in 1982 alles bij elkaar: hiphop kreeg een boodschap.
Aan het eind van de jaren 80 drong hiphop steeds verder door in de rest van de Verenigde Staten. Mede door de toenemende aandacht voor hiphop van radio- en tv-stations, denk bijvoorbeeld aan MTV, werd het genre langzaamaan een commercieel succes. Veel hiphopgroepen, waarvan een aantal zelfs waren voortgekomen uit jeugdbendes, experimenteerden volop met de muziek, waardoor hiphop weliswaar al een plaats binnen de muziek had verworven, maar nog niet was uitgekristalliseerd.
Jaren 90
In de jaren 90 maakte hiphop een grote verandering door. Enerzijds waren daar de moorden op twee invloedrijke rappers, Tupac en Biggie. Zij maakten in hun muziek maatschappelijke taboes bespreekbaar. Anderzijds was er de Telecommunications Act (TCA) die toen werd aangenomen. Die wet schreef voor dat meerdere radiostations voortaan beheerd mochten worden door hetzelfde bedrijf. Het gevolg was dat vele kleine radiostations, waar juist naar hiphop geluisterd kon worden, de concurrentie met de grote commerciële zenders niet meer aankonden en werden opgeheven of overgenomen. De grote radiobazen gaven geen ruimte meer aan muziek met politieke lading en kritiek op de maatschappij, zoals bij hiphop het geval was. De muziek die wel gedraaid werd was van het type gangster, pimp, ho-trinity, waarin het draaide om vrouwen, geld en geweld.
Vanaf 2000
Ondanks dat hiphop in de jaren 90 met name werd gedomineerd door hypermaterialisme en zelfpromotie, zijn het politiek activisme en de oorspronkelijke creativiteit die de hiphop tentoonspreidde niet uitgedoofd. Integendeel. Sinds de millenniumwisseling is gebleken dat de politieke, activistische mentaliteit springlevend is. Zo sprongen in 2005 verschillende rappers in de bres voor de slachtoffers van de orkaan Katrina. Tijdens zijn politieke campagne maakte Barack Obama, de eerste zwarte president van de Verenigde Staten, gebruik van hiphop om zijn missie kracht bij te ze zetten. Hiphop was altijd al een manier geweest om sociale problematiek te bespreken en bewustzijn te creëren, Obama omarmde dit.
Met Black Lives Matter is er een relatief nieuwe burgerrechtenbeweging die opkomt voor de rechten van zwarte mensen en strijdt tegen alle vormen van geweld tegen zwarte mensen. Dit als reactie op het politiegeweld tegen Afro-Amerikanen in de Verenigde Staten. En altijd is daar dan weer hiphop met zijn rappers die de aandacht vragen voor deze misstanden. Hiphop gaat over veel meer dan geld en macht. Hiphopartiesten zijn culturele leiders geworden in Amerika, de vertegenwoordigers van minderheden. Hiphop is het communicatiemiddel om op te komen voor diegenen die zelf geen stem hebben. De grootste verdienste van hiphop is dat je er een stem mee kunt laten horen die lange tijd onderdrukt en niet hoorbaar is geweest.
In de documentaire ‘Ladies First’ (Netflix) wordt overigens duidelijk dat vrouwenhaat nog altijd aanwezig is in hiphop. Zie: Ladies First: A Story of Women in Hip-Hop
https://www.netflix.com/nl/title/80997174