Bij ons is Nieuwjaar alweer even geleden, maar elders op de wereld staan de zaken er anders voor. In bijna alle landen op aarde is de gregoriaanse kalender inmiddels de officiële kalender en daarin valt Nieuwjaar op 1 januari. Toch zijn er best veel landen die er, naast de gregoriaanse kalender, ook nog een eigen kalender op nahouden, waardoor je dus, afhankelijk van je locatie, meerdere keren per jaar Nieuwjaar zou kunnen vieren!
Oosters-orthodox nieuwjaar
In veel Oost-Europese landen wordt er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de juliaanse kalender, de voorloper van de gregoriaanse kalender. De Romeinse kalender was grotendeels gebaseerd op de jaarindeling van de Egyptenaren. Maar deze kalender was gebaseerd op de maancyclus, waardoor de Romeinen aan het eind van ieder jaar tien dagen achterliepen op de zonnewende. Door regelmatig een dertiende maand in te voeren werd een poging gedaan dit te compenseren, maar dit werd vaak vergeten. Daarom besloot Julius Caesar, naar wie de juliaanse kalender genoemd is, een einde te maken aan deze rommelige telling. Voortaan gaf hij iedere maand, met uitzondering van februari, 30 of 31 dagen en voerde om de vier jaar een schrikkeldag in, zodat de Romeinse kalender weer gelijk zou lopen met de zonnewending.
De katholieke kerk bleef de juliaanse kalender echter aanhouden, ook na de val van het Romeinse Rijk. De oosters-orthodoxe kerken gebruiken deze kalender nog steeds en daardoor wordt Nieuwjaar in de orthodox-christelijk georiënteerde landen nu op 13 of 14 januari gevierd. Samenzijn staat daarbij centraal, en het feest is dan ook een van de belangrijkste gebeurtenissen van het jaar.
Chinees Nieuwjaar
Ook in China wordt sinds 1912 gebruik gemaakt van de gregoriaanse kalender. Toch is de traditionele Chinese maankalender nog steeds erg belangrijk. De datum van het Chinese Nieuwjaar wordt bepaald volgens deze kalender. Het Chinese jaar begint op de tweede nieuwe maan na de zonnewende van 21 december, waardoor het Chinese Nieuwjaar altijd plaatsvindt tussen 21 januari en 20 februari. In 2024 viel de feestdag op 10 februari. Omdat de Chinese kalender net als de Romeinse en Egyptische gebaseerd is op de stand van de maan, ontstaat er ieder jaar een tekort van zo’n 11 dagen. Een maandcyclus duurt gemiddeld 29,5 dagen. Een jaar van 12 maanden zou op die basis dus maar 354 dagen tellen, maar de aarde doet er 365,25 dagen over om weer dezelfde positie ten opzichte van de zon te bereiken. In de Chinese kalender wordt dit gecompenseerd door ongeveer om de drie jaar een schrikkelmaand toe te voegen. Als die schrikkelmaand wordt toegevoegd (zoals in 2018, 2021 en 2024) valt het Chinese Nieuwjaar relatief laat.
Ook in China is Nieuwjaar één van de belangrijkste feestdagen. Veel Chinezen gaan op vakantie naar familie, met complete volksverhuizingen als gevolg. Er worden cadeaus gegeven en er wordt veel vuurwerk afgestoken. Overal zie je de kleur rood, om het mensenetend monster Nian te verjagen, dat op oud en nieuw de huizen zou proberen binnen te dringen. Er zijn grote optochten waarbij mensen zich verkleden als draak of leeuw en overal zijn rode lantaarns te vinden.
Nieuwjaar in Zuidoost-Azië
In een aantal landen in Zuidoost-Azië wordt de boeddhistische kalender gevolgd, zoals in Cambodja, Laos, Sri Lanka en Thailand. Volgens deze kalender valt Nieuwjaar tussen 13 en 15 april en duurt dus maar liefst drie dagen. Ook in de boeddhistische jaarkalender wordt er om de zoveel jaar een extra maand van 30 dagen toegevoegd om de extra dagen te compenseren die de aarde nodig heeft om weer in dezelfde positie ten opzichte van de zon te komen. Alle regels hiervoor zijn gebaseerd op de originele versie van de Surya Siddhanta, een boekwerk over de Hindoeïstische astronomie, dat dateert uit de 3de eeuw. Ook de Aziaten brengen de feestdagen het liefst met hun familieleden door. In veel landen is het gebruikelijk om (gekleurd) water over familie en vrienden te gieten, om ze zo een voorspoedig nieuw jaar te wensen. Soms wordt er ook wit mentholpoeder in het gezicht geveegd. Er wordt muziek gemaakt, gedanst en gedronken en jongeren profiteren uiteraard van de gelegenheid om zonder al te veel toezicht met hun leeftijdsgenoten van het andere geslacht om te gaan.
Joods Nieuwjaar
Als je maar geen genoeg kunt krijgen van al die nieuwjaarsfeesten, kun je ook het Joodse Nieuwjaar nog vieren, Rosj Hasjana. Het valt op de eerste twee dagen van tisjri, de eerste maand van de joodse kalender. Deze maand valt ongeveer samen met de tweede helft van september en de eerste helft van oktober. In 2024 valt het feest op 2-4 oktober. De voorbereidingen voor de feestdagen beginnen al een maand van tevoren. In die laatste weken van het jaar wordt tijdens gebeden nagedacht over het eigen gedrag in het afgelopen jaar en er wordt vergeving gevraagd aan de mensen die mogelijkerwijs gekwetst kunnen zijn in het afgelopen jaar. Er wordt een speciale dienst in de synagoge gehouden en er worden veel zoete dingen gegeten. Ook worden er kaartjes met een gelukwens verstuurd. De orthodoxe joden volgen het tasjliech-ritueel, waarbij er onder het opzeggen van een gebed broodkruimels uit broek- of jaszakken in stromend water worden gegooid. Het ritueel staat symbool voor reiniging van zonden.
Zo zie je maar, als je graag Nieuwjaar viert, is het helemaal niet nodig om een heel jaar te wachten. Je kunt bijna het hele jaar door genieten van dit bijzondere feest, het enige wat je ervoor hoeft te doen is je koffer pakken en vertrekken!