Sociale media hebben de wereld veroverd; in haast elk land maken talloze mensen er dagelijks gebruik van. Ze kunnen er hun ei kwijt zonder ‘echte’ gesprekken te hoeven voeren. Door die anonimiteit en de snelle communicatie ontstaan nieuwe woorden. Dit zijn termen die op de media worden gebruikt, maar ook woorden die verwijzen naar de digitale wereld.
Populaire afkortingen en acroniemen
Afkortingen en acroniemen zijn populair, denk aan FOMO (fear of missing out), IDK (I don’t know), GOAT (greatest of all time) en POV (point of view). De afkortingen zijn vaak in het Engels, omdat dit de meest gangbare taal is op sociale media. De meeste platforms zijn Engelstalig en veel jongeren volgen Engelstalige influencers. Opvallend is dat zelfstandige naamwoorden uit het Engels regelmatig veranderen in werkwoorden. Er zijn ook Nederlandse afkortingen in omloop, denk aan sws (sowieso), cker (zeker) en OLM (ouders lezen mee). Steeds meer woorden sijpelen het alledaagse taalgebruik binnen, bijvoorbeeld ‘flexen’ (opscheppen), ‘ghosten’ (plotseling verbreken van contact) en ‘sharen’ (delen op sociale media).
De dynamiek van nieuw taalgebruik
Of een woord maar tijdelijk gebruikt wordt of langere tijd, hangt vooral af van wie de woorden toepast in zijn taalgebruik. Als een grote naam ervoor kiest om bepaalde woorden te gebruiken, is de kans heel groot dat veel mensen die overnemen. Een woord kan al langer bestaan en in smallere context gebruikt worden, maar pas als iemand met veel invloed dat ook doet, wordt het algemeen bekend. Andersom geldt ook dat een woord uit de jongerentaal kan verdwijnen als mensen buiten de oorspronkelijke groep het gaan overnemen. Een groot deel van de nieuwe taal op sociale media heeft te maken met cultuurvorming. Voor jongeren kan taal een vorm van rebellie en identiteitsvorming zijn. Ze gebruiken andere woorden dan bijvoorbeeld hun ouders, en die taal is niet meer cool als oudere mensen, of mensen in een andere context, ‘hun woorden’ overnemen.
Taalverandering en -vernieuwing door sociale media
Taal verandert voortdurend, dat is al eeuwen zo. Het verschil met die continue verandering is dat sociale media dit proces enorm versnellen. Vroeger kwam je niet veel in aanraking met mensen buiten jouw culturele groep of zelfs buiten jouw dorp. Nu kun je zonder enige moeite communiceren met mensen aan de andere kant van de aardbol. Nieuwe woorden verspreiden zich zo gemakkelijk onder mensen met allerlei verschillende nationaliteiten en culturen. Op sociale media moet de communicatie vooral snel en duidelijk zijn, vandaar ook alle afkortingen. Deze dringen soms wel het alledaagse taalgebruik binnen, maar niet in groten getale. De meeste jongeren weten heel goed wanneer ze welke taal moeten gebruiken en schakelen moeiteloos tussen verschillende registers.
In de digitale wereld is interpunctie een stuk minder belangrijk, omdat er weinig volzinnen worden gebruikt. Ook spellingregels zijn hier niet zo van belang, want het is leuk om creatief om te gaan met taal. Op de platforms kun je experimenteren met humor, sarcasme en het toepassen van metaforen. Die creativiteit is een positief aspect van de sociale media. Een nadeel is dat veel jongeren die veel tijd op sociale media doorbrengen, steeds meer moeite hebben om de juiste spelling en interpunctie te gebruiken in formele teksten.
Emoji’s en hun impact
Het gebruik van emoji’s is niet meer weg te denken op de platforms. Eén enkele emoji kan de toon van een heel bericht veranderen. Hiermee wordt bijvoorbeeld duidelijk dat een opmerking sarcastisch bedoeld is, of dat het om een grap gaat. In het echte leven kan dit wel moeilijkheden opleveren. Dan moet je toch aanvoelen welke emotie er achter een uitspraak schuilgaat. Ook moet je om kunnen gaan met de diepe emoties die mensen kunnen beleven en de natuurlijke stiltes die vallen in een gesprek. Die pauzes ontbreken bij de communicatie via sociale media.
Verschillen in taalgebruik per platform
Elk socialemediaplatform heeft zijn eigen taalgebruik en cultuur. Het ene platform is serieuzer van aard dan het andere en allemaal hebben ze net een andere functie. Hieronder een lijstje met de verschillen.
LinkedIn is het meest formele platform, omdat het zakelijk gebruikt wordt. Daarom is de taal professioneel en wordt er bijvoorbeeld veel gesproken over netwerken, AI en ‘personal branding’.
Veel jongeren vinden Facebook achterhaald en als ze het al gebruiken, is dat vooral voor korte updates. De wat oudere generatie zet nog weleens hele verhalen op het platform, en dan kan er gereageerd worden met een aantal standaardreactieknoppen. Ook worden er regelmatig GIF’s en stickers verstuurd.
De belangrijkste functie van Instagram is het posten van foto’s met bijschrift. Daarin wordt gespeeld met minimalistische beschrijvingen of poëzie. Hashtags worden gebruikt om berichten te categoriseren en snel te kunnen vinden. Vooral jongere gebruikers hebben het over ‘vibes’ (sfeer, gevoel), ‘aesthetic’ (aantrekkelijke, visuele stijl) en ‘slay’ (uitroep van bewondering).
X
Op X (het voormalige Twitter) moet je rekening houden met de karakterlimiet. Daarom komen er veel bondige, humoristische of sarcastische uitspraken langs. Ook hier worden hashtags gebruikt om mee te doen aan gesprekken. Creatieve woordspelingen zijn populair.
TikTok
TikTok heeft vooral jonge gebruikers. Op dit platform draait het allemaal om korte video’s. Vaak zijn de bijschriften kort, met veel emoji’s en afkortingen zoals POV (point of view). Slang wordt aan de lopende band gebruikt en verspreidt zich snel, denk aan woorden als ‘no cap’ (geen leugen), ‘sus’ (verdacht) en ‘rizz’ (charisma). Ook zijn er altijd wel challenges en memes in omloop, zoals ‘Tell me without telling me…’
Snapchat
Op Snapchat zijn de berichten en Snaps vaak kort en informeel. Ook hier worden veel afkortingen en emoji’s gebruikt. Het contact op dit platform vindt vooral een-op-een of in kleine groepen plaats, dus er is veel ruimte voor inside jokes. Het grootste deel van de communicatie bestaat uit foto’s en korte video’s, die worden verwijderd nadat iemand ze heeft gezien.
Mede door het evolueren van sociale media verandert de taal die we gebruiken voortdurend. Op de diverse platforms zien we hoe vooral jongeren nieuwe vormen van communicatie creëren. Het is fascinerend hoe ze hun identiteit vormgeven door creatief te zijn met taal.