Stel je voor: na een stadswandeling in een gure februariwind stap je een warme, uitnodigende Konditorei (een bakkerij en café) binnen. De geur van versgebakken taart en sterke koffie komt je tegemoet zodra je de deur opent. Er klinkt geroezemoes en kopjes die op hun schoteltjes worden neergezet. In de vitrines staat geglazuurde appelstrudel en prijken taarten versierd met slagroom. Maak kennis met het typisch Duitse Kafffee und Kuchen!
Het is een van de bekendste tradities in het Duitse taalgebied: Kaffee und Kuchen. Het gebruik gaat terug tot de zeventiende eeuw, toen de koffie-import begon en de bovenklasse massaal aan het zwarte goud ging. In 1638 opende het allereerste Europese koffiehuis zijn deuren in Wenen, en in 1673 volgde het eerste Duitse koffiehuis in Bremen. Al vroeg kwamen de koffiehuizen op het ingenieuze idee iets lekkers te serveren bij de koffie. Deze hapjes waren misschien wel nog wat karig – brood of honingkoek- aangezien ook suiker een luxeproduct was.
Kaffee und Kuchen was niet alleen een chic gebeuren; het had ook een intellectuele reputatie. Koffiehuizen waren dé ontmoetingsplek voor wetenschappers, kunstenaars en schrijvers om eens flink te discussiëren over de staat van het land en de wereld. De bovenklasse vond dit maar al te interessant en daarom nam de populariteit van koffiehuizen bij de elite alleen maar toe.
Langzaamaan kon ook de gewone man steeds vaker genieten van een bakkie troost. Vanaf de achttiende eeuw begon de traditie door te sijpelen naar de armere bevolking, maar vanwege de prijs dronken zij koffiesurrogaat gemaakt van gerst en cichorei. Dankzij de betere import- en productieprocessen in de negentiende eeuw werd koffie eindelijk een betaalbare luxe, waardoor veel meer mensen het gebruik konden omarmen. Koffiehuizen speelden hier slim op in en richtten zich op de nieuwe middenklasse, die plots geld én tijd hadden voor een gezellig taartje bij de koffie.
Het soort gebak verschilt per regio, aangezien elke regio zijn eigen specialiteiten, lokale ingrediënten en voorkeuren heeft.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was koffie weer een zeldzame luxe – echte koffie, tenminste. Mensen moesten het doen met surrogaat gemaakt van geroosterde eikels of cichorei. Na de oorlog kwam koffie terug en vormde het een symbool voor herstel en normaliteit. Kaffee und Kuchen werd een moment van gezelligheid en troost. De populariteit van koffie groeide zo zeer dat het in 1965 werd verkozen tot de favoriete drank van Duitsland (boven bier!).
Tegenwoordig bieden Kaffee und Kuchen de perfecte gelegenheid om bij te kletsen en te ontspannen met familie, vrienden of collega’s. Meestal gebeurt dit zondagmiddag tussen twee en vijf uur ‘s middags. Met een zelfgebakken taart of eentje van de Konditorei scoor je punten. Een diepvriestaart van de Aldi is natuurlijk een regelrechte Schande!
Hoewel we in Nederland fervente koffiedrinkers zijn, blijft het gebak vooral iets voor de typisch Nederlandse kringverjaardagen,
Het soort gebak verschilt per regio, aangezien elke regio zijn eigen specialiteiten, lokale ingrediënten en voorkeuren heeft. In het zuiden van Duitsland worden kersen geteeld, wat tot de creatie van de Schwarzwalder Kirschtorte heeft geleid, een chocoladetaart met kersten, slagroom en kersenlikeur. In het noorden behoren bessen en zuivel tot de lokale specialiteit, wat je terugziet in de Friesentorte, een taart van meerdere laagjes bladerdeeg, gevuld met slagroom en pruimenmoes.
Waar je in Nederland blij mag zijn met een koekje bij de koffie, serveert een Duitse gastheer of gastvrouw je zonder aarzeling een flinke punt taart. Hoewel we in Nederland wel fervente koffiedrinkers zijn, blijft het gebak toch iets voor op de typisch Nederlandse kringverjaardagen. In Nederland hebben we dus geen vergelijkbare traditie, in tegenstelling tot andere Europese landen zoals Engeland (afternoon tea), Finland (kavhipausi) en Frankrijk (goûter). Ook in Turkije kun je ‘s middags op koffie met taart rekenen. Wil je zelf deze traditie in huis halen? Probeer eens een klassieker zoals appelstrudel te bakken of kijk wat de bakker te bieden heeft. Zet een pot sterke filterkoffie en nodig je vrienden en familie uit voor een ontspannen middag.