De Italiaanse diaspora telt meer dan 5 miljoen buiten Italië wonende Italianen. Bovendien hebben wereldwijd ongeveer 80 miljoen mensen, hele of gedeeltelijke Italiaanse roots. In de loop der eeuwen namen veel Italianen het besluit om naar onbekende oorden te emigreren, vanwege armoede, honger en werkeloosheid. Men hoopte op een beter bestaan in landen overzee. Dat deden ook missionarissen en andere hulpverleners die gedreven werden door idealen; ze gaven door deze missie hun leven nieuwe betekenis.
De allereerste Italiaanse emigranten vertrokken uit de regio Calabrië, in het zuiden van Italië en uit de Veneto en Ligurië, twee regio’s in het noorden van het land. Volgens de directeur van de Italiaanse Fondazione Migrantes blijkt dit uit genetische informatie, maar ook uit overlevering van kennis op het gebied van cultuur. Ook uit Calabrië, en later uit Campanië en Sicilië, emigreerden bijna drie miljoen mensen.
Little Italy
De voorhoede vertrok voornamelijk naar de VS, Brazilië en Argentinië en vanaf het midden van de negentiende eeuw werd Australië een populaire bestemming. Een eeuw later, na de Tweede Wereldoorlog, stapte daar een nieuwe lichting aan land. Op al deze continenten ontstonden in de grote steden levendige Italiaanse wijken, die Little Italy werden genoemd. Ze werden bevolkt door grote families, die handeldreven en hun eigen producten invoerden, verbouwden of maakten. Vanzelfsprekend kwamen daar ook al snel café’s, restaurants en theaters bij.
Melbourne is zo’n stad met een grote Italiaanse wijk, die kortweg Lygon Street wordt genoemd. In Australië begon rond 1851 de goldrush, die duizenden Italianen aantrok. Omdat de meesten geen geluk vonden in deze business, verhuisde de meerderheid naar de stad, want daar was werk in overvloed. Zo ontstond er binnen dertig jaar een levendige multiculturele sfeer. De wijk kwam tot grote bloei in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw, en ook nu nog is het een populaire plek voor studenten, locals en toeristen.
Het Little Italy van Argentinië ligt in de wijk La Boca in Buenos Aires. Het is de meest kleurrijke en uitgesproken wijk van de stad. Tussen 1814 en 1970 arriveerden miljoenen Italiaanse immigranten in Argentinië, waar zij al snel deel zijn gaan uitmaken van de samenleving. De Spaanse dialecten cocoliche en Lunfardo zijn ontstaan uit het Italiaans dat door de eerste arbeiders in Buenos Aires werd gesproken. Ook de tango heeft een boeiende relatie met de Italiaanse immigranten, die hun dansen, melodieën en ritmes meenamen uit de regio’s waar zij vandaan kwamen en daarmee de thema’s, geluiden en stijlen van de tango beïnvloedden. La Boca is nog steeds een immigrantenwijk, maar nu wonen er voornamelijk Bolivianen, Peruvianen, Arabieren en Afrikanen.
Little Italy-New York is tegenwoordig vooral een leuke toeristische attractie met Italiaanse bars en restaurants.
Wellicht de bekendste Italiaanse buurt is het Little Italy van New York. Immigranten uit Napels vestigden zich in Mulberry Street, immigranten uit Puglia en Calabrië in Mott Street, die uit Sicilië in Elizabeth Street en degenen uit Noord-Italië, met name Genua, in Baxter Street. Ook in een deel van Harlem, woonden Italianen. Volgens een artikel in The New York Times uit 1896 was de situatie als volgt: ‘Hier woont een gigantische Italiaanse kolonie die je de middenstand van de Romaans sprekende bevolking zou kunnen noemen. Er zijn allerlei pensions, kruidenierswinkels, fruitwinkels, kleermakers, schoenmakers, wijnhandelaren, importeurs, makers van muziekinstrumenten. … Er zijn notarissen, advocaten, artsen, apothekers, begrafenisondernemers. … Er zijn meer bankiers onder de Italianen dan onder enige andere buitenlander, met uitzondering van de Duitsers, in de stad.’ Volgens een onderzoek uit 2010 bleek dat geen van de huidige wijkbewoners in Italië werd geboren en dat er maar 5% Italiaans-Amerikaanse wortels heeft. Little Italy-New York is nu vooral een leuke toeristische attractie met Italiaanse bars en restaurants.
Ook de Italianen die naar Uruguay, Chili, Colombia, Peru, Paraguay en Venezuela emigreerden – veel zeelieden uit Genua bleven er om een nieuw leven op te bouwen – hebben daar grote invloed gehad op de samenleving, onder meer op de Spaanse taal, de bouwkunst, de wetenschap, de politiek, de gastronomie en op kunst en cultuur. Verrassend genoeg waren het ook de welgestelden uit Toscane, die naar deze landen vertrokken. Typisch Italiaanse wijken, zoals de Little Italy’s in de metropolen zul je hier niet vinden. Maar het is echt heel interessant om te ontdekken hoe veelzijdig ook in deze landen de invloed is van de Italianen.
Remigratie
Dankzij het ius sanguinis (het recht van het bloed)vertrekkensinds enige tijd jonge Argentijnen naar Italië. Als deze aspirant-Italianen kunnen aantonen dat ze ergens in hun stamboom een Italiaanse voorouder hebben, kunnen ze zonder moeite een Italiaans paspoort aanvragen in de gemeente waar deze voorouder vandaan kwam. Italië is aan het vergrijzen en daardoor lopen veel dorpen op het platteland leeg. Nieuwe jonge gezinnen zijn daar welkom. Er gaan kritische stemmen op dat het voor deze mensen te makkelijk is om een paspoort te krijgen, terwijl de kinderen van de moderne migranten die geboren en getogen zijn in Italië pas op hun 18e een paspoort kunnen aanvragen, en dan nog veel bureaucratische obstakels tegenkomen voordat ze het eindelijk ontvangen. Nu Argentinië in een diepe economische crisis verzeild is geraakt, wil Italië nieuwe criteria op stellen om het aantal Argentijnse immigranten te beperken. Zonder deze nieuwe regels zouden naar schatting 20 miljoen Argentijnen aanspraak kunnen maken op Italiaanse papieren.